Çift toynaklı hayvanlarda görülen şap hastalığı, son vakitlerde hayvan pazarlarının kapatılmasına, görüldüğü yerlerin karantina altına alınmasına sebep olmuştur. Tespit edildiği andan itibaren aşılamanın başlanması gereken şap hastalığının beşerden beşere bulaşıp bulaşmayacağı ise merak konusu. Pekala, büyükbaş hayvanlardaki şap hastalığının tedavisi nedir ve şap hastalığı insanlara bulaşır mı?
ŞAP HASTALIĞI NEDİR?
Şap hastalığı, çift toynaklı hayvanlarda görülen viral bir enfeksiyondur. Halk ortasında tabak yahut dabak olarak bilinir. Evcil yahut yabani tüm çift tırnaklı hayvanlarda görülebilen, kronik durumlarda zayıf ve yavru hayvanlarda mevte sebebiyet veren, çoklukla et, süt ve iş gücü kaybına sebep olan viral bir rahatsızlıktır.
Akut seyirli, çok bulaşıcı ve zoonotik viral bir enfeksiyon olan şap hastalığının bulaşma oranı epey yüksektir. Hassas hayvan topluluklarında (popülasyonlarında) % 100’e kadar ulaşabilmektedir. Bu yüzden ekonomik, siyasi ve ticari açıdan büyük ehemmiyete sahiptir. Virus fizikî etkenlere karşısında hassaslık göstermektedir. Isıya dayanıksız olup 37 C’de 12 saatte, 60-65 C’de 1/2 saatte, 85 C’de ise birkaç dakikada etkisiz hale gelebilmekte.
HAYVANLARA ŞAP HASTALIĞI BELİRTİLERİ NEDİR?
Büyükbaş hayvanlarda görülen şap hastalığının birinci belirtileri; iştahsızlık, depresyon, ateş ve süt randımanında azalmadır. Gün içerisinde salya akışı gerçekleşir ve dil-dişetinde kesecikler şekillenir.
Bu keseciklere; iki parmak ortasında, koroner kısımda, göğüs derisinde, ağız ve burun mukozasında rastalanır. Keseciklerin yırtılmasıyla geniş ülseratif yaralar ortaya çıkabilir. Lisan üzerindeki yaraların genel olarak birkaç gün içerisinde uygun olmasına rağmen ayaklardaki ve nazal alandaki lezyonlar ekseriyetle ikinci bakteriyel virüslerle karşılaşabilir.
HAYVANLARDA ŞAP HASTALIĞI TEDAVİSİ, KAÇ GÜNDE GEÇER?
Bulunulan bölgede çıkan şap hastalığının önünü alabilmek için o bölgenin sosyo-ekonomik durumu ve hayvanların oranı göz önünde bulundurulmalıdır. Şap hastalığının tedavisi ve denetimi için 3 usul karşımıza çıkmaktadır:
1. Kesim: Şap hastalığına yakalanmış hayvanların ve bunlar ile temas etmiş hayvanların kesite tabi tutulması temel alınır. Maksat, virüs kaynağının tüketilmesi (eliminasyonu) ve virüs yayılımını kesmektir. Bu yolun dezavantajı, büyük ölçüde hayvan kaybına neden olabilir zira şap hastalığının hayvanlar ortası bulaşıcılığı çok yüksek.
2. Karantina: Şap virüsü ile yalnızca bu sistemden sonuç alınamayacağı açıktır. Fakat başka yollar ile birlikte dikkat edildiğinde karantina hayli kıymetlidir.
3. Aşılama: Hastalığın yaygın olduğu ülkelerdeki hayvan topluluğunda (popülasyonunda) yüksek antikor seviyesinin sağlanması hedeflenir. Bu yüzden tertipli ve ağır aşılama ile hayvanlarda virüse karşı direnç hedeflenir. Lakin tam muvaffakiyet sağlanabilmesi için karantina ve önleyici (profilaktik) desteklere gereksinim duyulur.
ŞAP HASTALIĞI BEŞERE GEÇER Mİ?
Şap hastalığı az de olsa insana bulaşabilir lakin halk sıhhatini tehdit edecek bir durum kelam konusu değil. Şap hastalığı görülen hayvanların eti, 4 derecede en az 24 saat dinlendirildikten sonra yenilebilecek kıvama gelir. Et bu formda hem virüslerden büsbütün arınmış olur hem de lezzeti daha düzgün duruma gelir.
